Opowieści Lwowskie. O pewnym starutkim pudełku śniącym o dawno zapomnianej słodyczy

ulica Akademicka (Ze zbiorów Narodowego Archiwum
Cyfrowego)

Pewnego wieczoru prześladowana przez swoją najnowszą lwowską pasję weszłam do internetu w poszukiwaniu czegoś co by mnie zbliżyło do miasta, w którym Leośka przeżywała najpiękniejsze dziecięce lata. Najlepiej czegoś takiego co bym mogła zakupić i mieć. Większość z Was, przynajmniej tych, którzy odwiedzają mnie już jakiś czas pokiwa ze zrozumieniem głową. Wiecie przecież, że jestem zbieraczem rzeczy najróżniejszych. Najlepiej takich, które pamiętają. Im więcej mają wspomnień zachowanych w starych wgłębieniach, rysach, pęknięciach i przetarciach tym lepiej. W czasie pisania "Tajemnicy bzów" wzbogaciliśmy się o zdjęcia mogące przedstawiać Leośkę i jej rodzinę, o pocztówki przedwojenne przedstawiające Lwów, o zdjęcia z dawnym Lwowem, o książkach o tematyce lwowskiej nawet nie wspomnę. Ale że bakcyl został połknięty, bynajmniej nie wystarczało mi to co już miałam. Chciałam więcej. I niewątpliwie miałam szczęście. Wertując najróżniejsze ogłoszenia i aukcje znalazłam "coś"... Coś było tajemnicze. Brudne jak nieboskie stworzenie. Jedno co można było o tym czymś powiedzieć na pewno to to, że jest puszką. I ma napis" Lwów Akademicka". Tyle można było rozszyfrować na pierwszy rzut oka. Ale to wystarczyło. Akademicka to była jedna z najpiękniejszych lwowskich ulic. Skoro puszka miała na sobie jej nazwę musiała kryć w sobie niejedną lwowską tajemnicę. Było jasne, że muszę, po prostu muszę, ją mieć.
No i mam:) Przybyła do mnie zapakowana w kartonowe pudełko. Wyczyściliśmy ją z Kubą na tyle na ile się dało. Ale to wystarczyło, by puszka odkryła przed nami skąd dokładnie pochodzi.
Kiedyś kiedy była jeszcze młoda i lśniąca stała wśród podobnych sobie puszek i puszeczek. Wdychała przepiękne słodkie zapachy, patrzyła na przylegające do wystawowej szyby dziecięce buzie... Puszka ta bowiem stała na półce cukierni Zalewskiego.
To była cukiernia o której śniły wszystkie lwowskie dzieci. Pełna słodkich cudów, jej wystawa to było istne dzieło sztuki. Szczególnie dwa razy w roku gromadziła dzieciarnię i dorosłych: w grudniu gdy za szybą rozpoczynali swoje panowanie święci Mikołajowie, aniołki i diabły. Z marcepanu, z cukru, pierników powstawała cała zimowa sceneria, domy, ulice, ludzie. Ożywały cukrowe choinki, marcepanowe owoce a wyobraźnia dziecięca szalała. To

Cukiernia Zalewskiego (Ze zbiorów Narodowego Archiwum
Cyfrowego) 

samo działo się na wiosnę przed Wielkanocą. Tyle że zamiast Mikołajów pojawiały się zajączki, baranki, króliczki. U Zalewskiego zamawiało się też słodki wielkanocny stół dla dzieci (czekoladowe pisanki, kurczaki itd). Cukiernia zdobyła taką sławę, że jej wyroby były przewożone samolotem do Warszawy i Paryża.
Tak wspomina ją lwowianka Pani Wanda Niemczycka Babel:    

Kiedy nie miałyśmy jeszcze dziesięciu lat najbardziej pociągającym miejscem ul. Akademickiej była oczywiście cukiernia Ludwika Zaleskiego, sklep z zabawkami Klaftena oraz wystawa cukierni Welza, mieszczącej się w gmachu Banku Cukrownictwa, tuż naprzeciw bocznej fasady hotelu George'a.

Do cukierni Zaleskiego wchodziło się z nabożeństwem, tak tu lśniły marmurowe lady otoczone aluminiowymi uchwytami, szklane przegrody, za którymi piętrzyły się sterty najwspanialszych, a przede wszystkim doskonałych ciastek, ciast i tortów oraz np. (zwłaszcza w okresie Wielkanocy ) wyrobów marcepanowych imitujących wszystkie potrawy"Święconego", wykonywanych w skali mini. I ten cudowny zapach migdałów, ponczu, palonych orzechów, a może i kawy sprawiał, że miałyśmy ochotę wciągać powietrze nieomal głośno naszymi nosami. Ze wszystkich ciastek, które rodzice z różnych okazji tu kupowali, najbardziej lubiłam"murzynki"- dwa krążki biszkoptowe spojone masą śnieżno białej śmietany kremówki, oblane grubym lukrem z przepysznej czekolady, których smak pamiętam do dziś, no i oczywiście pączki, które stały się prawie legendą i wizytówką tej znakomitej firmy cukierniczej. Na rok czy może dwa przed II wojną wysyłał je Zaleski samolotem nie tylko do Warszawy, ale nawet do Paryża.
ŹRÓDŁO

O tym magicznym miejscu pisał też Stanisław Lem w autobiograficznej książce "Wysoki Zamek". Oto jak zapamiętał cukiernię Zalewskiego: 

 „W owym czasie z osobliwości i monumentów Lwowa uwagę moją przykuwała cukiernia Zalewskiego przy ulicy Akademickiej. Miałem widać dobry gust, ponieważ od tego czasu nie widziałem doprawdy nigdzie wystaw cukierniczych urządzanych z takim rozmachem. Była to zresztą właściwie scena, oprawna w metalowe ramy, na której kilkakrotnie w roku zmieniano dekoracje stanowiące tło dla potężnych posągów i figur alegorycznych z marcepanu. Jacyś wielcy naturaliści albo i Rubensowie cukiernictwa urzeczywistniali swoje wizje, a szczególnie już przed Bożym Narodzeniem i Wielkanocą działy się za szybami zaklęte w masę migdałową i kakaową dziwy. Cukrowi Mikołaje powozili zaprzęgami, a z ich worów kipiały lawiny smakołyków; na lukrowych półmiskach spoczywały szynki i ryby w galarecie, też marcepanowe z tortowym nadzieniem, przy czym te moje informacje nie mają czysto teoretycznego charakteru. Nawet plastry cytryny, przeświecające spod galarety, były udaniem cukierniczego rzeźbiarstwa. Pamiętam stada różowych świnek z czekoladowymi oczętami, wszystkie możliwe rodzaje owoców, grzyby, wędliny, rośliny, jakieś knieje i wertepy: można było dojść do przeświadczenia, że Zalewski potrafiłby Kosmos cały powtórzyć w cukrze i czekoladzie, słońcu przydając łuskanych migdałów, a gwiazdom lukrowego lśnienia; za każdym razem w nowym sezonie umiał ten mistrz nad mistrze zajść duszę moją, łaknącą, niespokojną i nie całkiem jeszcze ufną, od nowej strony, przeszyć mnie wymową swych marcepanowych rzeźb, akwafortami białej czekolady, Wezuwiuszami tortów rzygających bitą śmietaną, w których jak wulkaniczne bomby nurzały się ciężko kandyzowane owoce. Ciastka Zalewskiego kosztowały 25 groszy, straszny pieniądz, jeśli zważyć, że duża bułka kosztowała pięć, cytryna koło dziesięciu, ale trzeba było widać płacić za jego panoramy, za słodką odświętną batalistykę, kto wie, czy gorszą od tej, jaką ukazywała Panorama Racławicka”.

A to bohaterka naszej opowieści :)

Gdy to piszę puszka stoi przede mną. Nie mogę się oprzeć marzeniu i pragnieniu by choć na chwilę mogła przemówić. Opowiedzieć o tym kto ją kupił i do jakiego domu trafiła. Jakimi ulicami ją niesiono. Czy to mąż kupił  w niej ciasteczka i zaniósł w niedzielne popołudnie żonie i dzieciom? Czy może zakochany po raz pierwszy chłopak nieśmiało wręczał ją zarumienionej dziewczynie... Co było potem? Jaką drogę przebyła zanim trafiła do mnie? Och gdyby to było możliwe! Użyczyć choć na chwilę głosu przedmiotom... Ciekawe co by nam opowiedziały. Macie takie rzeczy w domu? A jeżeli tak to którą z nich poprosilibyście o opowieść?